Đau Ốm

Thân này đau nhức thấu xương
Ngã nằm
đồng cỏ bên đường cũng hay

Sick to the bone
if I should fall, I’ll lie
in fields of clover

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Sam Hamill và đặt tựa đề.

Du Hành

Mang giầy đội nón ra đường
Nhận ra chưa định đi phương hướng nào
Nếu gặp nguy hiểm thì sao
Nghĩ đời như giấc chiêm bao xá gì

Bắc Phong

Giá Trị

Cuộc đời chẳng thiếu gì ai
Chú trọng hình dáng bên ngoài mà thôi
Cho nên họ dễ lầm người
Vì quên giá trị ở nơi tính tình

Bắc Phong

Hãy Mừng

Dù con cháu làm bực mình
Hãy mừng có một gia đình để thương
Dù vất vả chuyện áo cơm
Hãy mừng không phải nằm giường ốm đau

Bắc Phong

Khiếm Thị

Phố đông nhộn nhịp người qua
Vì khiếm thị được người ta tránh mình
Cô nói không thấy bóng hình
Nhưng vẫn thấy được cái tình nghĩa nhân

Bắc Phong

Chết Cũng Đành

Ăn táo
nghĩ chết cũng đành
khi bên mình nở những cành mẫu đơn

I think I'll die
eating apples
in the presence of peonies

Masaoka Shiki (1867-1902)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Burton Watson và đặt tựa đề.

Thân Lừa

Con lừa ngã quị giữa đàng
Vì hàng quá tải nặng mang lưng mình
Nó chết ai chẳng thương tình
Chẳng thấy buồn giận bất bình chủ nhân

Bắc Phong

Tro Bụi Kiếp Người

Người chết bệnh dịch quá nhiều
Đem thiêu không có chỗ thiêu trong lò
Củi bãi đốt xác thành tro
Nỗi bi thương với khói mờ bốc lên

(*) Hình bãi thiêu xác người chết bệnh dịch Covid-19 ở New Delhi, Ấn Độ.

Bắc Phong

Đơn Thuần

Xuân về nở rộ hoa xuân
Thấy như chỉ thấy đơn thuần vậy thôi
Nhà sư chẳng nói một lời
Vào thiền đường xếp chân ngồi tĩnh tâm

Bắc Phong

Tự Trói

Đừng nghĩ cuộc sống xa hoa
Tiêu xài thoải mái thật là sướng thân
Ta trói trong sự giàu sang
Với sợi dây xích bằng vàng thế thôi

Bắc Phong

Ra Ngoài

Đêm khuya đom đóm lập lòe
Tôi ra khỏi lối
gái khuê các rồi

Firefly light
I step off the path
of woman’s virtue

Masajo Suzuki (1906-2003)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Lee Gurga and Emiko Miyashita và đặt tựa đề.

Vô Đề

Đây là một bài thơ kiểu xưa loại viết trước thập niên 1950,
thường mang tựa "Vô đề"

Một hôm tôi nhặt một hòn sỏi
từ một bãi Biển Đông bỏ vào túi áo
nhưng nó nhảy tọt ra ngoài la toáng

Lội Suối

Nàng lội qua dòng suối xuân
Đâu biết nước đục
do chân của nàng

Wading through it
her feet muddied
the spring current

Yosa Buson (1716-1784)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Héo Hắt

Tôi sờ lên ngực ốm gầy
thấy héo hắt
buổi sớm mai thu về

I touched my chest
and felt its thinness
autumn's first morning

Masajo Suzuki (1906-2003)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Lee Gurga and Emiko Miyashita và đặt tựa đề.

Sống Vội

Tội nghiệp ai sống vội vàng
Thầy nói càng vội đời càng lao đao
Làm gì cũng vội là sao
Gặp tử thần có người nào vội không

Bắc Phong

Hoàng Hôn Trên Phố

Anh giục chị đi cho nhanh
Vì giờ đóng cửa phòng tranh sắp rồi
Vầng dương ráng đỏ chiều trôi
Bức tranh tạo hóa ngẩn người chị xem

Bắc Phong

Gửi Mori Với Lòng Tri Ân Sâu Xa

Lòng ta cây cối khô cằn
Nàng mang xuân hẹn xanh mầm nở hoa
Nếu ta quên ơn sâu xa
Lửa địa ngục sẽ thiêu ta ngàn đời

(*) Ca nương khiếm thị Mori là người yêu cuối đời của Ikkyu Sojun.

To Lady Mori with Deepest Gratitude and Thanks

The tree was barren of leaves but you brought a new spring.
Long green sprouts, verdant flowers, fresh promise.
Mori, if I ever forget my profound gratitude to you,
Let me burn in hell forever.

Ikkyu Sojun (1394-1481)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của John Stevens.

Nương Tựa

Tượng Phật đá đứng lặng yên
Lá rơi nương tựa ở trên
tay ngài

Stone Buddha standing there -
fallen leaves settled
in his hands

Masaoka Shiki (1867-1902)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Burton Watson và đặt tựa đề.

Cảm Hóa

Thầy nói muốn cảm hóa người
Kém hữu hiệu nhất là lời khuyên ta
Để có tác động sâu xa
Cung cách ta sống thường là tốt hơn

Bắc Phong

Cu Gáy

Chim cu gáy dưới ánh trăng
chiếu xuyên qua bụi tre làng
trong đêm

Moonlight slanting
through the bamboo grove;
a cuckoo crying.

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Mùa Đông

Liễu trơ cành
Suối cạn khô
Đá nằm rải rác trên bờ đó đây

In Winter

Willow trees are bare—
Dried the water, and the stones
Lie scattered here and there.

Yosa Buson (1716-1784)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Kenneth Yasuda.

Ướt Râu

Bỉ nhân nhe răng cắn sâu
hồng chín nhỏ giọt
xuống râu của mình

I sink my teeth
into a ripe persimmon —
it dribbles down my beard

Masaoka Shiki (1867-1902)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Janine Beichman và đặt tựa đề.

Thắp Đuốc

Con đường đạo pháp huyền vi
Hãy tự thắp đuốc mà đi một mình
Muốn cho thanh thản tâm linh
Hành trang nên chỉ có tình yêu thương

Bắc Phong

Om

Chú tiểu hỏi thầy biết ai
Là người giác ngộ xin thầy chỉ con
Nếu trán chẳng khắc chữ “om”
Thầy cười bảo chịu chắc không cách nào

(*)Thơ phóng tác theo ý tưởng của Joseph Goldstein.

Bắc Phong

An Nghỉ

Hạnh phúc ngủ giấc nghìn thu
dưới hoa đào rụng
xương khô yên nằm

Blissfully lying
under the falling blossoms
a skeleton

Enomoto Seifu-Jo (1731-1814)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Makoto Ueda và đặt tựa đề.

Xác Phàm

Tiểu tăng nghĩ lúc ngồi thiền
Tại sao Phật nhập an nhiên niết bàn
Chắc là ngài cũng chẳng ham
Giữ làm chi cái xác phàm ốm đau

Bắc Phong

Buông Xả

Tiếng chuông đã bỏ dần chuông
Bình thản như đã
sống buông xả lòng

Coolness -
the sound of the bell
as it leaves the bell.

Yosa Buson (1716-1784)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Núi Đồi

Gốc cây ông cháu cùng ngồi
Cháu hỏi ngọn núi hay đồi vậy ông
Ông nói tùy ở lòng con
Đồi sẽ là núi không chịu trèo

Bắc Phong

Cõi Niết Bàn

Ngập ngừng chú tiểu hỏi câu
Niết bàn là cõi ở đâu thưa thầy
Trong tâm trên trái đất này
Thầy bảo từng có Như Lai ở rồi

Bắc Phong

Cảnh Đẹp Quê Hương

Cắm sào thuyền đậu bến sông
Trâu đứng gặm cỏ trên đồng cỏ xanh
Trẻ đùa trong nắng vàng hanh
Tôi yêu cảnh đẹp an lành vùng quê

Bắc Phong

Tự Tánh

Lửa đã có sẵn trong cây
Có lửa mới có thể gây lửa hồng
Nếu cây không có lửa trong
Tại sao cọ xát lửa bừng cháy lên?

Mộc trung nguyên hữu hỏa,
Hữu hỏa, hỏa hoàn sanh.
Nhược vị mộc vô hỏa,
Toản toại hà do manh?

Khuông Việt (933-1011)
Bắc Phong phỏng dịch và đặt tựa đề.

Hoài Niệm

Nhiều đêm nằm ngủ chiêm bao
Giật mình thức dậy tiếc sao chẳng còn
Xế chiều ngựa nản chân bon
Đôi khi chạnh nhớ lối mòn đã qua

Bắc Phong

Về Nhà

Căn nhà của tôi đây sao?
Vùi trong đống tuyết
phủ cao hơn đầu

Well here it is
my final home?
five feet of snow

Kobayashi Issa (1763-1828)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của David G. Lanoue và đặt tựa đề.

Trăng Rằm

Đêm rằm trăng sáng lung linh
Cả đêm tôi dạo một mình
quanh ao

This bright harvest moon
keeps me walking all night long
around the pond

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Sam Hamill và đặt tựa đề.

Thêm Bạn Bớt Thù

Xưa trong làng có bác
Chăn cừu để mưu sinh
Một đàn cừu lông trắng
Chúng hết sức hiền lành

Bác có gã hàng xóm
Sống bằng nghề thợ săn
Gã nuôi một con chó
Khá lớn và dữ dằn

Thăm Bệnh

Người thăm bệnh không một ai
Ngoài bồ câu nhỏ vẫn bay vào phòng
Vì nó được ông cho ăn
Trong công viên lúc trước gần nhà thương

* Hình facebook Tserkarmo Gonpa (Tserkarmo Monastery).

Bắc Phong

Truyện Thiền: Nhân Nghĩa

Đoàn lữ hành lạc trong sa mạc
Hai trong bọn gặp một bức tường
Mừng rỡ nhìn sang thấy ốc đảo
Hồ nước trong xanh dưới ánh dương

Một vị trèo qua tường đi mất
Vị kia đói khát cũng định trèo
Nghĩ sao quay ngược về lối cũ
Dắt đám người còn lại đi theo

(*) Thơ phóng tác dựa theo một truyện thiền.

Bắc Phong

Dọn Dẹp

Cuối năm dọn dẹp trong nhà
Cả thần lẫn Phật
được ra cỏ ngồi

Year-end housecleaning -
gods and buddhas
sitting out on the grass

Masaoka Shiki (1867-1902)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Burton Watson và đặt tựa đề.

Vô Phương

Chỉ nghĩ
mình bệnh trên giường
Lại thêm tuyết phủ vô phương ra ngoài

All I can think of
is being sick in bed
and snowbound...

Masaoka Shiki (1867-1902)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Janine Beichman và đặt tựa đề.

Sướng Nhất!

Chiều thu vách núi ngồi thiền
Sau khi khất thực làng bên trở về
Một mình một bát một y
Đời thiền sư chẳng có chi sánh bằng

After spending a day begging in town,
I now sit peacefully under a cliff in the evening cool
Alone, with one robe and one bowl-
The life of a Zen monk is truly the best!

Ryokan Taigu (1758-1831)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của John Stevens và đặt tựa đề.

Bát Nguyện Chuyển Hóa Tâm

1.
Nguyện quí hơn ước bảo
Tất cả mọi tánh linh
Để viên thành chánh quả
Đặt muôn loài trong tim

2.
Nguyện trong mọi giao tiếp
Thấy mình phận hạ nhân
Và thành tâm cung thỉnh
Người khác bậc cao tôn

Thiền Hành

Quán hơi thở với bước chân
Bỏ sau phiền não của thân nghiệp này
Ý thức cảnh vật quanh đây
Mỗi bước chánh niệm Như Lai đồng hành

Bắc Phong

Sự Thật

Những ai học rộng hiểu nhiều
Biết đúng sự thật là điều cần nên
Sự thật khó biết phải tìm
Tìm ra lại thấy hiển nhiên vô cùng

Bắc Phong

Trăng Thu

Quay lưng với Đấng Thế Tôn
Đêm thu lão hủ
để hồn ngắm trăng

I turn my back
on Buddha and face
the cool moon

Masaoka Shiki (1867-1902)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Janine Beichman và đặt tựa đề.

Mô Phật

Thầy kể vô ý trên đường
Vấp chân xém chút đại nương ngã nhào
Thầy nói mô Phật cúi đầu
Đại nương tay chắp vào nhau lạy thầy

Bắc Phong

Giúp Nhau

Nhiều bác sống vô gia cư
Cũng từng no ấm giống như mọi người
Giúp họ ta chẳng thiệt thòi
Họ đã cho lại ta lời cảm ơn

Bắc Phong

Hương Thiền

Nở an nhiên một cách lạ thường
Trước lòng thành hoa bố thí hương
Tăng thân ngồi chắp tay tĩnh lặng
Nguyện hương thiền tỏa khắp mười phương

Bắc Phong

Trong Sương

Lẫn trong thung lũng sương mù
Kỷ niệm thuở cũ
Mơ hồ nhẹ tan

Mist in the valley
Memories of another time
Fades into space

Bhuchung D. Sonam
Bắc Phong phỏng dịch và đặt tựa đề.

Lao Tác

Bửa củi gánh nước mỗi ngày
Công việc của bất cứ ai vào chùa
Tu mấy chục năm làm sư
Bửa củi gánh nước vẫn như buổi đầu

Bắc Phong

Tấm Lòng

Mời các bạn vô gia cư
Lấy đỡ áo khoác nào vừa mặc vô
Mùa đông lạnh dưới zero
Chút lòng tử tế nhận cho ấm người

(*) Dân Dublin, Ireland, treo áo khoác trên cầu tặng người vô gia cư.

Bắc Phong