Khoảng Cách Trái Tim

Thầy khuyên dù giận thế nào
Đừng làm xa cách tim nhau bằng lời
Vì khi khoảng cách xa vời
Muốn gần tim chẳng biết nơi nào về

Bắc Phong

(*) Ý thơ từ câu: 'So when you argue do not let your hearts get distant, do not say words that distance each other more, or else there will come a day when the distance is so great that you will not find the path to return.' (Excerpt from an Indian parable.)

Giặt Tâm

Ra suối cô giặt áo quần
Bất giác cô nghĩ cũng cần giặt tâm
Tâm dơ bẩn bởi tham sân
Ta giặt bằng cách tu hành tinh chuyên

Bắc Phong

Tôi Vẫn Còn Trăng

Tranh của Prashant Prabhu

Tên trộm bỏ lại
vầng trăng
ở nơi cửa sổ căn phòng của tôi

Left behind by the thief—
The moon
In the window.

Ryokan Taigu (1758-1831)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của John Stevens và đặt tựa đề.

Chuyện Đức Phật và Tên Cướp

Có lần kia đức Phật
Sau khi khất thực về
Bỗng gặp một tên cướp
Chặn đường ngài hăm he

Hắn cầm gươm dọa giết
Ngài bảo cứ xuống tay
Nhưng giúp tôi thỏa nguyện
Hãy chặt một nhánh cây

Tọa Thiền

Thân ngồi tâm cũng nên ngồi
Nếu tâm dao động hãy mời tâm yên
Chánh niệm trong lúc tọa thiền
Quán hơi thở sẽ tự nhiên tâm bình

Bắc Phong

Chỗ Trú

Nếu không còn chỗ trú thân
Tôi chọn chỗ vắng bước chân loài người
Tôi sẽ dựng một mái chòi
Cũng xơ xác tựa cõi đời xác xơ

If I can find
no place fit to live,
let me live “no place”
–in this hut of sticks
flimsy as the world itself

Saigyo Hoshi (1118-1190)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Burton Watson và đặt tựa đề.

Mẹ Đất

Con người càng sống văn minh
Càng muốn khai thác tài nguyên môi trường
Khai sông xẻ núi phá rừng
Hành xác mẹ đất không thương xót gì

Bắc Phong

Trồng Chuối

Trồng xong cây chuối sau vườn
Lòng tôi có chút coi thường
cỏ hoang

Having planted a banana tree,
I'm a little contemptuous
of the bush clover.

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Vững Tâm

Lúc con thuyền tách ra khơi
Ai không muốn nó lướt trôi yên bình
Bão táp là chuyện tất nhiên
Vững tâm lèo lái cho thuyền vượt qua

Bắc Phong

Chốn Xưa

Có phải đây chính là nơi
Mà tôi đã sống một thời ẩn thân
Trên lá ngải cứu long lanh
Giọt sương phản chiếu ánh trăng diệu kỳ

Could this be it
the spot where I lived
long ago?
Moonlight glitters
in the dew on the mugwort.

Saigyo Hoshi (1118-1190)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Burton Watson và đặt tựa đề.

Thiên Nhiên

Mỗi khi u uẩn trong lòng
Đừng sống chìm đắm ở trong ưu phiền
Ra ngoài tìm đến thiên nhiên
Khí trời hít thở bình yên tâm hồn

Bắc Phong

Làm Gì?

The freezing morning rain has let up.
What should I do?
Fetch water? Chop firewood? Gather winter greens?

Mưa phùn sáng dứt từ lâu
Gánh nước? bửa củi? hái rau?
Làm gì?

Ryokan Taigu (1758-1831)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của John Stevens và đặt tựa đề.

Tu Thân

Kẻ phàm tục hay thánh nhân
Có ai chẳng vướng bụi trần lấm lem
Chân thật suy xét bản thân
Nếu cần thay đổi sẵn sàng đổi thay

Bắc Phong

Lạc Loài

Không vì sầu khổ thế nhân
Tiếng chim cu gáy
thương thân lạc loài

Not this human sadness,
cuckoo,
but your solitary cry

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Đàm Đạo

Thầy dạy đàm đạo với nhau
Kiến giải Phật pháp thấp cao là thường
Nhưng cần sở học tự buông
Lắng nghe đón nhận vào trong tâm mình

Bắc Phong

Nương Trà

Sơn ca cũng
hót hoan ca...
với các thôn nữ hái trà ngoài nương

The nightingale, too
has a merry song...
tea pickers

Kobayashi Issa (1763-1828)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của David G. Lanoue và đặt tựa đề.

Tâm Trà

Rót cho mình một tách trà
Nước trà sóng sánh như là động tâm
Chùa xa vẳng tiếng chuông ngân
Tâm trà như cũng lắng dần theo chuông

Bắc Phong

Nhớ Cội

Mọc cạnh tảng đá trên cao
Cây thông có ký ức lâu vô cùng
Ngàn năm vẫn nhớ cội nguồn
Hướng về mặt đất mà vươn xuống cành

This pine tree by the rock
must have its memories too:
after a thousand years,
see how its branches
lean towards the ground

Izumi Shikibu (976-1030)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Jane Hirshfield và Mariko Aratani và đặt tựa đề.

Tịnh Hóa

Thầy dạy muốn tránh mê lầm
Hãy luôn hành xử với tâm chân thành
Tịnh hóa thân khẩu ý mình
Thực hành giáo pháp tinh chuyên mỗi ngày

Bắc Phong

Du Tăng

Quyết định không tu ở chùa
Lên đường hoằng pháp độ cho muôn người
Tỳ khưu trước lúc lìa đời
Nói mình đã đủ rong chơi cõi trần

Bắc Phong

Cô Đơn

Gió thu hiu hắt từng cơn
Cô đơn dáng đứng
thật buồn bóng ai

Dans le vent d’automne
solitaire se dresse
une silhouette

Ryokan Taigu (1758-1831)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Pháp của Joan Titus-Carmel và đặt tựa đề.

Dạ Hành

Ngoài lối này chẳng lối nào
Bóng đêm sâu thẳm dẫn vào bóng đêm
Trăng đầu non hãy sáng thêm
Làm ơn soi tỏ lối mòn tôi đi

The way I must enter
leads through darkness to darkness-
O moon above the mountains’ rim
please shine a little further
on my path.

Izumi Shikibu (976-1030)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Jane Hirshfield và Mariko Aratani và đặt tựa đề.

Lạc Đạo

Hiểu vô thường sẽ nhận ra
Của cải vật chất chỉ là phù vân
Người tu chọn sống an bần
Để được lạc đạo nơi thân tâm mình

Bắc Phong

Tuổi Hoàng Hôn

Khi ta vào tuổi hoàng hôn
Ngày dài như cũng
là nguồn lệ rơi

Lorsque l'on vieillit
même la longuer des jours
est source de larmes

Kobayashi Issa (1763-1828)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Pháp của Joan Titus-Carmel và đặt tựa đề.

Thôn Xưa

Thôn xưa nhà nào cũng trồng
để ăn trái
một cây hồng trong sân

This old village -
not a single house
without persimmon trees.

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Ảo Ảnh

Nhìn hồ thấy bóng cây rung
Dù cây tùng vẫn đứng sừng sững yên
Hóa ra ngọn gió nhẹ êm
Cũng làm mặt nước chao nghiêng cây tùng

Bắc Phong

Chiếc Quạt

Tôi nghĩ chỉ trong phút giây
Để quên chiếc quạt mà ngài không hay
Nhưng ai cũng biết chuyện này
Là quạt bị rớt ở đây thế nào

I think
you may have briefly forgotten
this fan,
but everyone must know
how it came to be dropped!

Izumi Shikibu (976-1030)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Jane Hirshfield và Mariko Aratani và đặt tựa đề.

Lửa Dục

Nhà cháy ai cũng đều lo
Dập tắt ngọn lửa không cho lan tràn
Khi lửa dục bốc trong tâm
Thầy hỏi đạo hữu có cần dập ngay

Bắc Phong

Đạo Quang

Tham sân si ở trần gian
Che mờ tánh giác nên trầm luân thôi
Đạo quang như ánh trăng soi
Đưa người tỉnh thức xa rời vô minh

Bắc Phong

Sương Mờ

Nhiều khi nghĩ ngợi lan man
Lòng tôi chỉ thấy bất an và buồn
Hết đời mờ ảo như sương
Trôi dạt trên những ruộng nương xa vời

How sad,
to think I will end
as only
a pale green mist
drifting the far fields.

Ono No Komachi (825-900)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Jane Hirshfield và Mariko Aratani và đặt tựa đề.

Hiếu Sinh

Sư hành đạo với tâm từ
Tuân theo pháp giới Đức Như Lai truyền
Ngồi trong mùng bởi hiếu sinh
Tránh cho bầy muỗi vào thiền với sư

Bắc Phong

Sầu Mây

Em nghĩ mây trắng bao la
Vây phủ những đỉnh núi xa xôi nào
Nhưng lòng em có ngờ đâu
Giữa đôi mình đã giăng sầu kín mây

I thought those white clouds
were gathered around
some distant peak,
but already
they have risen between us.

Ono No Komachi (825-900)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Jane Hirshfield và Mariko Aratani và đặt tựa đề.

Hành Trang

Thầy dạy ai người dấn thân
Chống lại kẻ ác chẳng cần kiếm cung
Chỉ cần sự thật tình thương
Can đảm mà bước lên đường đấu tranh

Bắc Phong

Nhẫn Tâm

Tôi nhớ có lần
nhẫn tâm
đốt con sâu róm thành than trưa hè

that one time
my heart so merciless
I burned a hairy caterpillar

Masajo Suzuki (1906-2003)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Lee Gurga and Emiko Miyashita và đặt tựa đề.

Tiếng Sáo

Nghe như tiếng sáo du dương
Gió thổi lỗ hổng vách tường
đêm thu

The holes in the wall
play the flute
this autumn evening

Kobayashi Issa (1763-1828)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Tín Tâm

Tu ở mọi lúc mọi nơi
Sống với đạo nguyện của người tín tâm
Thầy dạy chỉ đủ thời gian
Một câu niệm Phật cũng cần niệm ngay

Bắc Phong

Đời Vẫn Trôi

Một thi hào Mỹ* thật lòng
Tóm tắt ba chữ học trong cuộc đời
Đơn giản là: “đời vẫn trôi.”
Thắng thua các bạn đừng ngồi bám vương

(*) Robert Frost (1874-1963)

Bắc Phong

Xấu Hổ

Tôi xấu hổ đã ngủ trưa
Khi nghe tiếng thợ cấy hò
ngoài nương

Napping at midday
I hear the song of rice planters
and feel ashamed of myself.

Kobayashi Issa (1763-1828)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Đôi Bạn

Cậu bé chơi đàn banjo
Hát một ca khúc vui cho bạn mình
Bạn cậu nghe sướng rung rinh
Giơ hai chân biểu đồng tình cứ vui

Bắc Phong

Gói Bánh

Gói bánh cô tạm ngơi tay
Ngón tay xinh
vén tóc mai của mình

Wrapping the rice cakes,
with one hand
she fingers back her hair

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Tâng Bốc

Được tâng bốc chín tầng mây
Nhiều kẻ sung sướng đến ngây ngất hồn
Người tu hãy nói cảm ơn
Và nhớ mình vẫn đặt chân đất này

Bắc Phong

Dưới Trăng

Dưới trăng thiếu phụ đọc thư
Hoa lê nở trắng
tâm tư của nàng

White blossoms of the pear
and a woman in moonlight
reading a letter

Yosa Buson (1716-1784)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Di Sản

Đừng bận tâm nghĩ làm gì
Di sản để lại khi lìa xác thân
Ngay cả chỉ những dấu chân
Tất cả sẽ với thời gian phai mờ

Bắc Phong

Suối Trong

Ước gì tôi dẫn được dòng
suối trong lành ấy
về vùng đất tôi

I wish I could guide
this clear spring water
to where I am living

Yosa Buson (1716-1784)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng Anh của W.S. Merwin & Takako Lento và đặt tựa đề.

Thở Than

Tiểu than dép mòn đứt quai
Thầy nói có dép là may lắm rồi
Con nghĩ còn buồn nữa thôi
Nếu ra đường gặp một người không chân

Bắc Phong

Tam Độc

Thầy dạy quán đối tượng ta
Đừng chấp thủ nó vì là tâm tham
Xua đuổi là bởi tâm sân
Tâm si nếu nghĩ mình cần lãng quên

Bắc Phong

Sương Thu

Nếu tôi vốc nó vào tay
Sẽ tan trong lệ nóng này
sương thu

If I took it in hand,
it would melt in my hot tears—
heavy autumn frost

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Sam Hamill và đặt tựa đề.

Lạy Phật

Cho tượng Phật đeo khẩu trang
Các thầy lạy với hai hàng lệ rơi
Thành kính cầu nguyện dâng lời
Xin dứt đại dịch cứu người khổ đau

Bắc Phong

Tạm Cư

Quạ bay về một đêm thu
Chọn cành khô đậu
tạm cư lúc này

A crow
has settled on a bare branch -
autumn evening

Matsuo Basho (1644-1694)
Bắc Phong phỏng dịch bản tiếng anh của Robert Hass và đặt tựa đề.

Sám Hối

Thầy dạy nên sám hối liền
Sau khi gây những oan khiên cho người
Nếu kiêu hãnh chẳng thốt lời
Sẽ sống day dứt cả đời ăn năn

Bắc Phong